1. Sistemi i shkollave tė larta nė Gjermani
Ēlloje shkollash tė larta ekzistojnė nė Gjermani?
Tre lloje kryesore: universitete, institute tė larta profesionale dhe shkolla tė larta tė arte-ve.
Cilat janė ndryshimet midis kėtyre shkollave tė larta?
Nė mėnyrė shumė tė pėrgjithshme mund tė thuhet qė studimet nė universitete janė mė teo-rike dhe mė gjata nė kohė, studimet nė institutet e larta profesionale janė mė praktike dhe mė tė shkurtra. Dhe ėshtė e kuptueshme qė nuk mund tė jepet njė vlerėsim i pėrgjithshėm pėr shkollat e larta tė arteve.
Ēfarė lloj diplomash mund tė merren nė shkollat e larta gjermane?
Diploma e instituteve tė larta profesionale deri tani quhej Diplom, ndėrsa nė universitete deri tani ka patur tre lloje diplomash: Staatsexamen pėr mjekėt dhe juristėt, Diplom pėr studimet e shkencave natyrore, sociale dhe ato tė inxhinierisė, si dhe Magister pėr studi-met e dijeve humane.
Pėrse pėrdoni fjalėt deri tani? Nuk ėshtė mė aktual ky sistem?
Sistemi qė sapo pėrshkruam nuk do tė ekzistojė mė brenda pak vitesh. I ashtuquajturi Procesi i Bolonjės do tė thotė qė nė Gjermani, si dhe nė tė gjitha vendet e tjera europiane do tė ekzistojnė vetėm diplomat Bachelor (diploma e parė) dhe Master (diploma e dytė) me pėrjashtim tė mjekėve, teologėve dhe juristėve, pėr tė cilėt ka ende shumė debat. Diplo-mat Bachelor dhe Master kanė si qėllim qė studimet tė bėhen mė tė shpejta dhe mė efi-ēiente. Atėherė, nėse dėshironi tė kryeni studime me perspektive, mė mirė kėrkoni studi-met Bachelor ose Master. Deri tani, rreth 35 pėrqind e studimeve nė Gjermani pėrputhen me kėtė sistem tė ri.
Cili ėshtė ndryshimi kryesor midis sistemit shqiptar dhe atij gjerman?
Nė Gjermani shkollat e larta gėzojnė njė autonomi relativisht tė madhe, si nė aspektin financiar ashtu edhe nė atė politik. Kjo do tė thotė qė ēdo shkollė e lartė ka njė profil tė ndryshėm, gjė qė nė shumė raste krijon probleme pėr studentėt e huaj qė janė nė kėrkim tė njė universiteti ose tė studimeve tė pėrshtatshme. Nga ana tjetėr shanset pėr tė gjetur njė universitet qė pėrmbush maksimalisht dėshirat dhe kėrkesat e studenteve janė mė tė larta. Por cilido qoftė universiteti juaj nė Gjermani mund tė jeni tė sigurtė se kudo tė studioni sipas standarteve mė tė larta ndėrkombetare.